Banjaluka, najveći grad u Republici Srpskoj i drugi po veličini u Bosni i Hercegovini, oduvijek je bio poznat po svojoj ljepoti, istorijskom značaju i živahnoj atmosferi. Smješten na rijeci Vrbas, grad se ponosi brojnim znamenitostima, poput Tvrđave Kastel, zelenih aleja i bogate kulturne baštine. No, osim ovih opšte poznatih činjenica, Banjaluka skriva i mnoge zanimljive priče koje svjedoče o njenoj bogatoj prošlosti.

Erotski Filmovi u Početku 20. Vijeka

Mnogima je teško povjerovati, ali Banjalučani su prije više od sto godina bili pioniri u gledanju erotskih filmova. Tomo Rajt iz Osjeka bio je prvi prikazivač ovakvih filmova u Banjaluci, a 1910. godine jedan erotski film prikazivao se dan i noć, bez prestanka, čineći Banjaluku prvim gradom u regionu u kojem su takvi filmovi postali javno dostupni.

Ponosna Istorija Hidroelektrane

Banjaluka se može pohvaliti i najstarijom hidroelektranom na Balkanu, smještenom u Delibašinom selu. Trapistički redovnici su 1899. godine izgradili ovu hidrocentralu, čime je Banjaluka postala prvi grad na Balkanu gdje je zasjala sijalica, osam godina prije nego što se to dogodilo u Zagrebu.

Početak Banjaluke

Banjaluka se prvi put spominje u zapisima ugarskog kralja Vladislava II Jagelovića krajem 15. vijeka. U 1494. godini, Banjaluka je bila malo ugarsko utvrđenje u okviru novoformirane Jajačke banovine. Ovaj grad, koji je kroz istoriju bio pod vlašću različitih naroda, odavno je postao važno političko i kulturno sjedište.

Kafana sa doksatima i rastući grad

Banjaluka se može pohvaliti bogatom kafanskom tradicijom. Prva kafana u ovom gradu otvorena je još 1617. godine, a nosila je ime Seidova kafana, smještena na desnoj obali Vrbasa, naspram Kastela. Ova kafana bila je popularno okupljalište i jedinstvena u tom periodu, jer je imala doksate nad vodom. Danas, Banjaluka broji više od 1.000 kafića i restorana, što svjedoči o njenoj živahnoj društvenoj sceni.

Transformacija u evropski Grad

U periodu od 1925. do 1929. godine, Banjaluka je doživjela brzu transformaciju, kada je Tisa Milosavljević, prvi ban Vrbaske banovine, od zapuštene turske kasabe stvorio evropski grad. Za samo četiri i po godine, Milosavljević je ostvario značajan napredak u urbanizaciji i modernizaciji grada.

Banjalučani u istoriji i kulturi

Banjaluka je bila dom mnogim poznatim ličnostima, poput Saše Lošića iz Plavog Orkestra, kompozitora Zrinka Tutića, legendarnog glumca Mustafe Nadarevića i lidera Parnog Valjka Huseina Hasanefendića – Husa. Grad je poznat i po brojnim pjesmama koje su posvećene njemu, među kojima su najpoznatije “Aj, otkako je Banjaluka postala” i “Banjaluko i ta tvoja sela”.

Džez i legendarna večer sa Kvinsijem Džonsom

Jedan od najzanimljivijih trenutaka u Banjalučkoj muzičkoj istoriji dogodio se 60-ih godina prošlog vijeka, kada je orkestar legendarnog džezera Kvinsija Džonsa gostovao u gradu. Na tom koncertu, tokom nastupa nestalo je struje, pa su organizatori donijeli svijeće i petrolejke, što je ostavilo dubok utisak na Džonsa i njegove muzičare. Kao rezultat toga, Kvinsi Džons je komponovao kompoziciju “Banjaluka”, koja je i danas izvođena na svjetskim džez pozornicama.

Banjaluka i Italija: Bagni di Lucca

Zanimljivo je da postoji italijanska opština s imenom Banjaluka. Naime, Bagni di Lucca, prelijepa opština u Italiji, dijeli svoje ime sa našim gradom. Ova povezanost u imenima ukazuje na sličnosti između dva grada, koji su, iako udaljeni, slični u ljepoti i istorijskoj baštini.

Banjaluka je grad sa bogatom istorijom, tradicijom i kulturom koja se osjeća na svakom koraku. Ovaj grad je kroz istoriju bio mjesto inovacija, umjetnosti i značajnih događaja. I danas, kao centar Republike Srpske, grad ne prestaje da privlači pažnju posjetilaca i ljubitelja istorije, muzike i kulture.