Sutra se obilježava Svjetski dan borbe protiv melanoma koji je najrjeđi, ali i najopasniji oblik raka kože.
Rak kože je obično uzrokovan učestalim izlaganjem sunčevim ultravioletnim zracima koji prodiru u kožu i oštećuju je, a kancerozne lezije obično se javljaju na regijama kože koje su najizloženije suncu – licu, ušima, nadlanicama i podlakticama.
Najučestaliji je kod osoba starijih od 50 godina, ali se može javiti i kod mlađih. Postoji velika šansa za izlječenje ukoliko se rano dijagnostikuje.
Kampanja „Evromelanoma“, posvećena prevenciji bolesti, pokrenuta je u Belgiji 1999. godine i proširila se na 33 zemlje Evrope. Cilj kampanje je podizanje svijesti o raku kože kako bi pacijenti na vrijeme i u što ranijem stadijumu prepoznali sumnjive promjene na koži.
Biljana Janjić iz Institutu za javno zdravstvo Republike Srpske rekla je Srni da se u Republici Srpskoj od 1. maja do 9. juna provodi panevropska kampanja koja promoviše značaj ranog skrininga na melanom i nemelanomske karcinome kože.
Ovu kampanju sprovode dermatovenerolozi i doktori porodične medicine zaposleni u javnim i privatnim ordinacijama u Republici Srpskoj besplatnim pregledima.
„Faktori rizika za razvoj malignog melanoma su i intenzivno izlaganje suncu, fototip kože jedan i dva – nemogućnost da se pocrni, riđa ili plava kosa, svjetle oči, veliki broj pjega, imunosupresija, korištenje solarijuma, prethodna PUVA terapija i starije osobe“, rekla je Janjićeva.
Ona je ukazala da melanome nije lako prepoznati, jer često izgledaju kao mladeži.
„Svi mladeži imaju sličan oblik i boju. Ukoliko se pojavi nova promjena koja izgleda različito od ostalih, ona je sumnjiva. Simptomi kao što su svrab i krvarenje su glavni znak maligniteta“, pojasnila je Janjićeva.
Ona je dodala da se pojava bilo koje nove promjene na koži koja je prethodno izgledala normalno kod pacijenata starijih od 40 godina smatra sumnjivom, te da se treba obavezno konsultovati dermatolog.
Janjićeva je navela da se melanom može javiti bilo gdje na koži, ali se najčešće nalazi na koži grudnog koša i na nogama.
„Nastaju na prethodno zdravoj koži, ali kod oko 30 odsto pacijenata mogu da se jave na mjestu prethodnog mladeža. Mogu brzo da rastu i da se šire na unutrašnje organe. Zbog ovoga je neophodan neodložan tretman, najčešće u vidu hirurške ekscizije“, istakla je Janjićeva.
Ona je ukazala da ljudi ne mogu da utiču na genetski predodređene faktore rizika za nastanak melanoma, kao što je svijetao ten, brojni mladeži ili pojava melanoma kod članova porodice, ali da se rizik može znatno umanjiti ukoliko se prate navedena osnovna pravila.
Janjićeva je istakla da intenzivno i direktno izlaganje suncu treba izbjegavati, posebno između 11.00 i 15.00 časova, naglasivši da je glavni cilj da se izbjegnu opekotine, odnosno crvenilo.
„Najviše oštećenja nastaje nakon opekotina koje su praćene plikovima i bolom koji traje barem 48 časova. Pola časa prije izlaska na sunce, potrebno je da se koža namaže kremom sa najvišim faktorom zaštite i obnavljati nanošenje svakih dva do tri časa“, rekla je Janjićeva.
Ona je dodala i da boravak u hladu na otvorenom može dovesti do pojave opekotina ukoliko se ne sprovedu mjere dodatne zaštite, jer sunčevi zraci prolaze kroz oblake u znatnoj količini i mogu da izazovu opekotine i tokom oblačnog proljećnog ili ljetnog dana.
Janjićeva je navela da odjeća obezbjeđuje najbolju zaštitu od intenzivne sunčeve svjetlosti te preporučuje da se nosi šešir sa širokim obodom i naočari za sunce, jer su sunčevi zraci štetni i za oči.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, dva do tri miliona ljudi godišnje oboli od nekog oblika zloćudnog tumora kože, među kojima je čak 132.000 najzloćudniji oblik – melanom.